Πρώτον δε είναι ίσως αναγκαίον να διακρίνωμεν εις ποίον από τα γένη τού είναι ανήκει και τί είναι η ψυχή, αν δηλαδή είναι τούτο το (ατομικόν) πράγμα και ουσία ή είναι ποιόν ή ποσόν ή και άλλη τις από τας αλλαχού αριθμηθείσας κατηγορίας. Προσέτι δε αν είναι εκ των εν δυνάμει όντων ή μάλλον εντελέχεια (εντελής πραγματικότης)• η διάκρισις δε αύτη έχει ουχί σμικράν σπουδαιότητα. Πρέπει να εξετάσωμεν και αν η ψυχή διαιρείται εις μέρη ή είναι αμερής και αν είναι πάσαι αι ψυχαί του αυτού είδους ή όχι. Και, αν δεν είναι του αυτού είδους, τότε πρέπει να εξετασθή αν αύται είναι διάφορα είδη του αυτού γένους ή διάφορα γένη. Διότι σήμερον οι ομιλούντες και ερευνώντες περί ψυχής φαίνονται, ότι περί μόνης της ανθρωπίνης ψυχής πραγματεύονται. Πρέπει δε να προσέξωμεν και όπως μη μείνη ανεξέταστον, αν είς μόνος ορισμός της ψυχής είναι π. χ. του ζώου εν γένει, ή υπάρχει διάφορος εκάστης ψυχής ή εκάστου είδους ζώων, άλλος του ίππου λ. χ., άλλος του κυνός, άλλος του ανθρώπου, άλλος του θεού• διότι το καθόλου ζώον ή ουδέν πραγματικόν είναι ή είναί τι πολύ ύστερον παρά τα καθέκαστα (αφηρημένον). Το αυτό δε λέγομεν και αν εις άλλον (διάφορον του ζώου) κοινόν όρον ήθελεν αποδοθή η ψυχή. Προσέτι, εάν δεν υπάρχωσι μεν πολλαί ψυχαί, υπάρχωσιν όμως πολλά μέρη (δυνάμεις) της ψυχής, τί εκ των δύο πρέπει να μελετήσωμεν, την όλην ψυχήν προ των μερών, ή αντιστρόφως πρότερον τα μέρη. Δύσκολον δε είναι και να προσδιορίσωμεν ποία είναι τα μέρη, τα οποία εκ φύσεως διαφέρουσιν απ' αλλήλων, και αν τα μέρη, καθ' εαυτά πρέπει να εξετάσωμεν πρότερον ή τα έργα, την ενέργειαν των μερών• λ.χ. την νόησιν πρότερον ή τον νουν, την αίσθησιν (ενέργειαν) πρότερον ή το αισθητικόν (δύναμιν)• ομοίως δε και περί των άλλων. Εάν δε πρέπη να μελετώνται πρότερον αι ενέργειαι, πάλιν δύναται τις να ερωτήση αν πρέπει πρότερον αυτών να εξετάζωμεν τα αντικείμενα, το αισθητόν ον λ. χ. πρότερον του αισθητικού, το νοητόν προ του νου.

Χρήσιμα Τηλέφωνα