Η βασική ιδέα του Πρωταγόρα ήταν ότι οι αισθήσεις μας είναι οι δημιουργοί της πραγματικότητας που βιώνει ο κάθε άνθρωπος. Ο Πρωταγόρας ισχυριζόταν πως μια γνώμη δεν μπορεί να είναι πιο αληθινή από μια άλλη. Κρινόμενη όμως από τα αποτελέσματα που προκαλεί μπορεί να είναι καλλύτερη, ή χειρότερη. Π.χ. δεν έχει νόημα να τονίσουμε στον εκ γενετής τυφλό ότι ο κόσμος στην “πραγματικότητα” έχει εικόνες και χρώματα γιατί δεν θα είναι σε θέση να το αντιληφθεί. Αυτό που μπορεί όμως να καταλάβει με βεβαιότητα είναι ότι βρίσκεται σε μειονεκτική θέση σε σχέση με κάποιον άλλο που ισχυρίζεται ότι “βλέπει”. Ο σοφιστής λοιπόν δηλώνει πως είναι ο γιατρός που θα θεραπεύσει τον πολίτη ώστε να μπορέσει να αντιληφθεί μια άλλη πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα που θα τον φέρει σε καλλίτερη κατάσταση από αυτήν που βρισκόταν πριν. Έτσι η νέα άποψη που θα αποκτήσει ο πολίτης θα είναι καλλίτερη από την προηγούμενη, χωρίς ωστόσο να είναι αληθέστερη. Στη σκέψη του Πρωταγόρα και των περισσοτέρων σοφιστών ο ανθρωπιστικός σχετικισμός δεν οδηγούσε στον αμοραλισμό ούτε στην χαλάρωση των ηθικών αρχών που απαιτούνται στην πόλη. Αν συνέβαινε αυτό τότε οι σοφιστές θα αυτοαναιρούνταν. Τι νόημα θα είχε να ισχυρίζεται κάποιος “ότι διδάσκει την αρετή” αν η αρετή μπορεί να αποκτά όποιο περιεχόμενο θέλει ο καθένας. Τι νόημα θα είχε ο ισχυρισμός ότι η γνώση και η μόρφωση είναι ισχύς αν οι απόψεις του αμόρφωτου είναι ίσης αξίας με τις απόψεις του μορφωμένου. Ο Πρωταγόρας μπορεί να θεωρούσε όλες τις γνώμες ισότιμες αλλά οπωσδήποτε δεν τις θεωρούσε ισοβαρείς. Το δικαίωμα σε κάποια άποψη για οποιοδήποτε ζήτημα είναι σεβαστό για κάθε πολίτη αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αυτή η άποψη είναι οπωσδήποτε και πάντα σωστή. Το κριτήριο της ορθότητας είναι τα αποτελέσματα αυτής της γνώμης. Αν τα αποτελέσματα είναι θετικά, τότε η συγκεκριμένη γνώμη είναι σωστή. Αν τα αποτελέσματα είναι αρνητικά τότε η γνώμη αυτή είναι λάθος. Αυτές οι απόψεις των σοφιστών στην ουσία αντικατοπτρίζουν μια πραγματική κατάσταση στη πόλη. Ο δήμος αποφάσιζε όσο μπορούσε καλλίτερα πάνω σε κάθε θέμα αλλά η αξιολόγηση γινόταν μετά. Συχνά, η αποτυχία οδηγούσε τους εκλεγμένους πολιτικούς αρχηγούς που υλοποιούσαν τις αποφάσεις σε πρόστιμα ή και στο θάνατο. Έτσι η καθοδήγηση του σοφιστή ωφελούσε στο ότι δημιουργούσε “ορθές” απόψεις στους πολίτες και ειδικότερα στην ελίτ που συχνά πρόσφερε τους αιρετούς άρχοντες. Το αποτέλεσμα της γνήσιας σοφιστικής σκέψης λοιπόν καθοδηγούσε τον πολίτη να προσαρμοστεί σε ένα σύστημα δοκιμασμένων, εκ του αποτελέσματος, ηθικών αξιών και όχι στην άρνηση οποιασδήποτε ηθικής. Η μέθοδος βέβαια ήταν καινοφανής αλλά το προτεινόμενο σύστημα ήταν λογικά διαρθρωμένο και προσαρμοσμένο στις απώτερες, γενικά παραδεκτές, επιθυμίες του δήμου όπως την έννομη τάξη, την ισονομία, την ευμάρεια, την στρατιωτική ισχύ κ.λ.π.

Χρήσιμα Τηλέφωνα